Tây Ninh: phát huy giá trị di sản văn hoá gắn với phát triển du lịch

Du lịch về nguồn tại Trung ương Cục miền Nam. Ảnh: Bảo tàng tỉnh

Tây Ninh còn là nơi hội tụ, giao thoa của nhiều bản sắc văn hóa dân tộc, với 22 dân tộc anh em sinh sống như: Khmer, Chăm, Hoa, S’tiêng, Mường, Tày, Thái, Nùng, Dao, H’mông, Êđê, Xơđăng…. Hầu hết các dân tộc định cư rải rác đều khắp các huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh, có truyền thống gắn bó, chan hòa và giao lưu văn hóa mật thiết với đồng bào người Kinh và giữa các cụm dân cư dân tộc; cùng với đó, Tây Ninh còn là cái nôi cách mạng miền Nam, có bề dày lịch sử truyền thống hào hùng cùng với sự đa dạng về tôn giáo, văn hóa tín ngưỡng đã tạo nên một bản sắc văn hóa truyền thống đa dạng, đặc sắc với nhiều hoạt động văn hóa lễ hội truyền thống cách mạng, lễ hội dân gian, tôn giáo - tín ngưỡng, và làng nghề... góp phần làm đa dạng, phong phú ban sắc văn hóa địa phương.

Tây Ninh có 96 di tích đã được xếp hạng (trong đó có 01 di tích quốc gia đặc biệt, 27 di tích quốc gia và 68 di tích cấp tỉnh) được phân bố ở 09 huyện, thị xã, thành phố; có 08 loại hình di sản văn hóa phi vật thể được công nhận (gồm: Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam bộ; Lễ hội Kỳ Yên đình Gia Lộc Trảng Bàng; Nghệ thuật trình diễn dân gian Múa trống Chhay-dăm; Lễ vía Bà Linh Sơn Thánh Mẫu - Núi Bà Đen; Lễ hội Quan lớn Trà Vong; Nghề làm bánh tráng phơi sương Trảng Bàng; Nghệ thuật chế biến món ăn Chay và Nghề làm muối ớt Tây Ninh), chứa đựng nhiều giá trị về lịch sử, văn hóa đặc trưng vùng đất và con người Tây Ninh, là một lợi thế vô cùng to lớn để khai thác, phát huy giá trị, thu hút, phát triển du lịch.

Việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá gắn với phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh đã được Tây Ninh triển khai thực hiện trên cơ sở các nội dung chỉ đạo tại Nghị quyết số 08-NQ/TW, ngày 16 tháng 01 năm 2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.

Lễ hội nghệ thuật chế biến món ăn chay Tây Ninh. Ảnh: st

Với các lợi thế nêu trên, trong những năm qua, tỉnh đã định hướng phát triển kết nối đồng bộ Khu du lịch Quốc gia Núi Bà Đen, Tòa Thánh Cao đài Tây Ninh, Hồ Dầu Tiếng, Di tích quốc gia đặc biệt Trung ương Cục miền Nam và hệ thống các di tích trên địa bàn tỉnh trở thành điểm đến, kết hợp trình diễn các loại hình di sản văn hóa phi vật thể để tạo thành sản phẩm du lịch hấp dẫn, đặc sắc, mang đậm nét đặc trưng riêng có của địa phương, qua đó phát huy di sản văn hóa với phát triển kinh tế - xã hội. Duy trì, phát triển và nâng cao chất lượng các lễ hội truyền thống đặc sắc như: Hội Xuân núi Bà Đen, Hội thề Rừng Rong, lễ hội Động Kim Quang, Hội Yến Diêu Trì Cung, Vía Đức Chí tôn, Vía Bà, lễ hội Quan Lớn Trà Vong, lễ kỳ yên tại các đình, Dinh ông;  các nhạc lễ, trò lễ… gắn với việc tổ chức thường xuyên, định kỳ các sự kiện thương mại, dịch vụ, ẩm thực - văn hoá; đẩy mạnh việc bảo tồn kết hợp khai thác hiệu quả các bản sắc văn hóa, lễ hội độc đáo của đồng bào dân tộc thiểu số, các giá trị văn hóa tích cực trong tôn giáo, tín ngưỡng trên địa bàn tỉnh làm phong phú sản phẩm du lịch, hướng đến hình thành thương hiệu đặc trưng của du lịch Tây Ninh.

Đặc biệt năm 2023, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 2570/KH-UBND ngày 14/8/2023 về Quảng bá điểm đến du lịch tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2023-2025. Theo đó, Kế hoạch đã xác định 04 điểm tham quan trọng điểm (gồm: Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh Núi Bà Đen; Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt - Căn cứ Trung ương Cục miền Nam; Tòa thánh Cao Đài Tây Ninh và Hồ Dầu Tiếng); 13 điểm tham quan với vai trò kết nối, lan tỏa (gồm: Vườn Di sản Asean - Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát; Căn cứ kháng chiến Động Kim Quang; Di tích lịch sử Căn cứ Dương Minh Châu; Di tích lịch sử Địa điểm lưu niệm chiến thắng Junction City; Di tích lịch sử Địa điểm chiến thắng Tua Hai; Di tích kiến trúc nghệ thuật Tháp Bình Thạnh; Di tích kiến trúc nghệ thuật Tháp Chót Mạt; Di tích lịch sử Đình Thanh Phước; Di tích lịch sử Đình An Tịnh; Chùa Khmer Khedol Tây Ninh; Chùa Thiền Lâm Gò Kén; Khu du lịch Long Điền Sơn và Trung tâm Thương mại Long Hoa); 10 hoạt động lễ hội tiêu biểu (gồm: Hội xuân núi Bà Đen; Đại lễ Đức Chí tôn; Chol-ch’nam thmay; Lễ Hội Quan lớn Trà Vong; Lễ Kỳ yên Đình Gia Lộc; Lễ Vía Bà Linh Sơn Thánh Mẫu; Lễ hội Dol - Ta; Hội yến Diêu Trì Cung; Lễ hội Nghề làm bánh tráng phơi sương Trảng Bàng và Lễ hội Nghệ thuật chế biến món ăn chay tỉnh Tây Ninh). Song song với việc khai thác, phát triển du lịch, tỉnh ban hành Kế hoạch số 2509/KH-UBND, ngày 09/8/2023 về nâng cao ý thức, trách nhiệm trong xây dựng, giữ gìn hình ảnh, chất lượng phục vụ các dịch vụ du lịch trên địa bàn tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2023-2025 nhằm tạo bước chuyển biến căn bản trong việc nâng cao tính chuyên nghiệp, uy tín, chất lượng của dịch vụ du lịch tỉnh Tây Ninh.

Bên cạnh việc khai thác giá trị di tích, tỉnh có chủ trương đưa các loại hình di sản văn hoá phi vật thể đã được công nhận vào khai thác, phát huy giá trị, trong đó nổi bật là Lễ hội Nghề làm bánh tráng phơi sương Trảng Bàng (được tổ chức định kỳ 02 năm/lần), Lễ hội Nghệ thuật chế biến các món ăn chay tỉnh Tây Ninh (được tổ chức lần thứ nhất) với quy mô sự kiện lớn, mang tính đột phá của tỉnh trong việc thu hút đầu tư phát triển du lịch. Tổ chức mang tính thường xuyên việc trình diễn di sản Nghệ thuật Múa trống Chhay - dăm, Nghệ thuật Đờn ca Tài tử Nam bộ tại các sự kiện văn hóa, lễ hội, các khu du lịch của tỉnh nhằm quảng bá, giới thiệu đến du khách trong nước và ngoài nước về văn hoá, hình ảnh, con người Tây Ninh.

Hội yến Diêu Trì Cung. Ảnh: Bảo tàng tỉnh

Với phương châm “Lấy văn hóa để phát triển du lịch, lấy du lịch để bảo tồn, phát triển văn hóa”, thông qua công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá truyền thống, lịch sử gắn với phát triển du lịch, trong những năm qua, du lịch Tây Ninh đã có nhiều chuyển biến khởi sắc, số lượng du khách đến với Tây Ninh không ngừng tăng hằng năm. Tổng doanh thu du lịch năm 2023 ước đạt 2.000 tỷ đồng, với hơn 5,1 triệu lượt khách tham quan tại các khu, điểm du lịch. Lượng khách tham quan tăng đã thúc đẩy tăng trưởng các ngành như dịch vụ lưu trú, ăn uống và dịch vụ khác.

Để phát huy hơn nữa những tiềm năng lợi thế của di sản văn hoá trong phát triển du lịch trong thời gian tới, tỉnh xác định tiếp tục tập trung thực hiện các giải pháp sau:

Tiếp tục khai thác, phát huy các giá trị di sản văn hóa đã được kiểm kê, hình thành để xây dựng, tạo ra các sản phẩm du lịch độc đáo của Tây Ninh như du lịch tâm linh, sinh thái, di sản, văn hóa, lễ hội, ẩm thực, làng nghề...; đồng thời, thông qua du lịch để đẩy mạnh việc đầu tư, tôn tạo hệ thống các di tích, các công trình kiến trúc nghệ thuật của tỉnh; nâng cao nhận thức của cộng đồng, người dân trong việc giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa đặc trưng dân tộc, giá trị các di sản văn hóa phi vật thể.

Tháp Chót Mạt, Tân Biên. Ảnh: Thanh Thanh

Đẩy mạnh công tác kiểm kê các loại hình văn hóa dân tộc truyền thống để chọn lọc các loại hình tiêu biểu, đặc trưng, đặc sắc vừa bảo tồn vừa phát huy giá trị kết nối phát triển du lịch, qua đó phát triển và đa dạng hóa các sản phẩm du lịch đi đôi với bảo tồn, và phát huy giá trị di tích văn hóa, lịch sử; xây dựng hình ảnh và thương hiệu đặc trưng của du lịch Tây Ninh trên bản đồ du lịch Việt Nam, khu vực và quốc tế.

Đẩy mạnh quảng bá, tuyên truyền các lễ hội, các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của tỉnh, các đặc sản ẩm thực, các làng nghề truyền thống. Phát huy thương hiệu điểm đến Trung ương Cục miền Nam - Thủ đô Cách mạng miền Nam; chỉnh trang, trùng tu tôn tạo các di tích, xây dựng bãi đỗ xe, khu vực phục vụ ăn uống, bán đồ lưu niệm để phát huy tối đa giá trị của di tích.

Liên kết, hỗ trợ các doanh nghiệp để phát triển sản phẩm địa phương, phát huy giá trị của quả Mãng cầu Tây Ninh, Muối ớt Tây Ninh, Bánh tráng phơi sương Trảng Bàng ... Tổ chức các lễ hội để vinh danh các sản phẩm đặc sản địa phương, các làng nghề truyền thống.

Tăng cường thông tin, quảng bá các giá trị văn hóa đặc trưng, tiêu biểu, truyền thống dân tộc; có chính sách khuyến khích phát triển du lịch cộng đồng, xây dựng, hình thành các điểm đến, tăng cường liên kết, phát triển các tuyến điểm du lịch; bảo vệ tài nguyên và môi trường du lịch cộng đồng.

Đẩy mạnh công tác truyền thông, định hướng, nâng cao nhận thức của xã hội, cộng đồng về trách nhiệm bảo vệ môi trường du lịch; xây dựng phong trào ứng xử văn minh thân thiện với du khách, giữ gìn trật tự trị an, vệ sinh môi trường…

Thanh Thanh – Minh Tuấn