Tây Ninh trong những ngày tháng 4 năm 1975 lịch sử

​

Mùa Xuân năm 1975, sau khi bị mất toàn bộ quân khu 1 và 2 trong thời gian không đầy một tháng, tổng thống nguỵ Nguyễn Văn Thiệu cho rằng phải đến hai tháng nữa quân ta mới có thể tiếp tục tấn công nên chúng có thời gian và khả năng để bảo vệ quân khu III và quân khu IV với đầu não trung tâm là thành phố Sài Gòn. Địch đã tập trung lực lượng, tổ chức các tuyến phòng thủ từ xa hòng giữ phần đất còn lại từ Phan Rang trở vào. Với tập đoàn phòng ngự Phan Rang, tập đoàn phòng ngự Xuân Lộc và tập đoàn phòng ngự trực tiếp Sài Gòn - Chợ Lớn, địch hy vọng có thể làm chậm bước tiến công của quân ta, ít nhất là đến mùa mưa, sau đó phản kích chiếm lại một số vùng để làm cơ sở mặc cả với ta trên bàn đàm phán.

Về phía ta, trên cơ sở đánh giá thời cơ “tổng công kích, tổng khởi nghĩa" giải phóng Sài Gòn đã hoàn toàn chín muồi, “ta có đầy đủ lực lượng và khả năng để giành thắng lợi hoàn toàn trong một thời gian ngắn hơn dự kiến rất nhiều". Ngày 14/4/1975, Bộ Chính trị phê chuẩn đề nghị của Bộ chỉ huy chiến dịch, đặt tên chiến dịch tiến công giải phóng Sài Gòn là Chiến dịch Hồ Chí Minh.

Sau khi đã hoàn thành mọi mặt công tác chuẩn bị cho Chiến dịch Hồ Chí Minh, chiều 26/4/1975, tiếng súng Chiến dịch đã khai màn, quân ta từ 5 cánh đồng loạt hướng mũi tiến công về thành phố Sài Gòn.

Bộ đội về giải phóng Tây Ninh

Trong những ngày tháng 4/1975 hào hùng và sôi động đó, cùng cả nước, Đảng bộ, quân và dân Tây Ninh đã trong tư thế sẵn sàng tổng tiến công địch, giải phóng quê hương. Đối với Tây Ninh, Quân ủy và Bộ chỉ huy Miền giao nhiệm vụ phải tự lực giải phóng tỉnh; đánh kềm chân sư đoàn 25, liên đoàn biệt kích 81, và cả lực lượng địch ở địa phương không cho chúng rút chạy về Sài Gòn.

Chấp hành tinh thần chỉ thị đó, Tỉnh ủy Tây Ninh đã đề ra nhiệm vụ huyện tự giải phóng huyện, xã tự giải phóng xã, không để địch ở địa bàn này sang cố thủ ở địa bàn khác, vận động quần chúng đưa con em tham gia lực lượng vũ trang. Tỉnh ủy cũng quán triệt tinh thần chỉ đạo của Trung ương Cục là không để những phần tử phản động trong đạo Cao Đài lợi dụng chiến sự nóng bỏng, gây hoang mang trong dân chúng, cản trở bước tiến của quân giải phóng. Nếu địch rút quân vào cố thủ trong nội ô Toà Thánh, tỉnh phải vừa bảo vệ được quần chúng tín đồ, vừa tiêu diệt sinh lực địch, vừa giữ nguyên được đền Thánh, chợ Long Hoa và các công trình trọng yếu khác. Các đồng chí Ủy viên Thường vụ, Tỉnh ủy viên cùng một số cán bộ chủ chốt khác được phân công về hỗ trợ và chỉ đạo ở các huyện.

Ban chỉ huy chiến dịch giải phóng tỉnh do đồng chí Nguyễn Thanh Dương, Tỉnh đội trưởng làm Chỉ huy trưởng, đồng chí Nguyễn Xuân Nhị và Nguyễn Thành Nghĩa, Tỉnh đội phó làm chỉ huy phó, đồng chí Đặng Văn Lý (Mười Đôi), Chính trị viên Tỉnh đội làm Chính trị viên.

Chấp hành chỉ thị của Bộ Chỉ huy Miền, đêm 24/4/1975, Tây Ninh dùng 3 tiểu đoàn 14, 18, 20 tổ chức đánh chiếm cầu Bàu Nâu, cắt đứt quốc lộ 22 không cho trung đoàn 49 thuộc sư đoàn 25 ngụy tháo chạy về Sài Gòn.

Lúc 17 giờ, ngày 26/4/1975, chiến dịch Hồ Chí Minh mở màn. Với tinh thần tự lực giải phóng quê hương, quân dân trong tỉnh đã đồng loạt tiến công và nổi dậy.

Đêm 27.4.1975, thực hiện phương án đánh chiếm khu vực trung tâm huyện Tòa Thánh, Tiểu đoàn 24 đánh chiếm Quy Thiện và sáng ngày 28/4, các đơn vị đồng loạt nổ súng tấn công các mục tiêu. Lực lượng vũ trang và Nhân dân bao vây bức rút, bức hàng hàng loạt đồn, bót địch, dồn địch lui dần về khu vực trung tâm đầu não..

Ở Gò Dầu, ngày 26/4/1975, bộ đội huyện kết hợp với du kích và Nhân dân tấn công các đồn trong huyện. Đến ngày 29/4/1975, huyện Gò Dầu cơ bản giải phóng, quân địch chỉ còn 2 bót ở chi khu Gò Dầu và Bàu Đồn.

Ở Trảng Bàng, ngày 27/4/1975, lực lượng địa phương tấn công chiếm lĩnh Gia Huỳnh. Ngày 28/4/1975, tiểu đoàn 1 cánh đông của huyện dùng 2 đại đội đánh vào chi khu Trảng Bàng và 1 đại đội kết hợp với du kích và nhân dân ở Gia Lộc, Lộc Hưng bao vây bức hàng đồn Rừng Cầy, Láng Liêm, Chùa Đá, Hốc Nai, Gia Tân, Bàu Hai Năm, Cầu Ván, Đồng Ớt  và Chùa Mọi. Ngày 29/4, du kích An Tịnh với sự hỗ trợ của Nhân dân đã bao vây các đồn Suối Sâu, Biện Sen, Bàu Tràm, Cây Dương, An Thới, buộc địch phải hạ vũ khí đầu hàng. Trong cùng ngày, quân địch ở 2 đồn Gia Bình và Tha La cũng buông súng đầu hàng. Đúng 16 giờ ngày 29/4, cờ giải phóng được cắm lên nóc dinh quận trưởng ngụy huyện Trảng Bàng. Trảng Bàng là “cuốn họng" của Tây Ninh - Sài Gòn bị cắt đứt, cửa ngõ phía Bắc Sài Gòn trên quốc lộ 1 bị chặn làm cho liên đoàn 33 biệt động quân của địch từ Gò Dầu không thể rút về Sài Gòn, chúng buộc phải đốt xe, buông súng đầu hàng.

 Tại huyện Dương Minh Châu, lực lượng huyện cùng với Nhân dân bức hàng các đồn Bàu Năng, Bàu Cóp, Chà Là trên tỉnh lộ 26, lực lượng hàng binh nguỵ được tập trung tại trường học Ninh Hưng, sau đó thả về, chờ ngày ra trình diện. Đến 19 giờ, ngày 29/4/1975, huyện Dương Minh Châu cơ bản được giải phóng.

Ở huyện Châu Thành, ngày 29/4/1975, hai tiểu đoàn bộ đội địa phương huyện tiến vào khu tam giác Thanh Điền, Cao Xá, Thái Bình, cùng với một bộ phận chủ lực của tỉnh đang áp sát phía nam Thị xã Tây Ninh, hình thành thế bao vây Thị xã.

Tại thị xã Tây Ninh, lúc 9 giờ 30 phút ngày 30/4/1975, qua máy bộ đàm, đại diện Ban chỉ huy chiến dịch giải phóng Tây Ninh đã yêu cầu tỉnh trưởng Bùi Đức Tài ra lệnh cho binh lính buông súng đầu hàng. Cùng lúc pháo binh của ta từ Núi Bà liên tục bắn vào Tiểu khu, Tòa hành chính ngụy. Trước tình thế nguy khốn, trung đoàn 49, sư đoàn 25, biệt kích dù 81, biệt động quân 33 và phần lớn Thiết kỵ binh 3 tan rã và đầu hàng; các tiểu đoàn địa phương tinh thần rệu rã , không còn ý chí chiến đấu, cộng thêm kho vũ khí lớn nhất của Tiểu khu bị phá huỷ vì trúng đạn của ta (ngày 29/4). Đến 10 giờ ngày 30/4/1975, Bùi Đức Tài buộc phải xin đầu hàng và cử Tạ Kim Lời - tham mưu phó tiểu khu và Tô Minh Trữ - trưởng ban I đến gặp đại diện Sở Chỉ huy của ta tại Bến Kéo chấp hành lệnh hạ vũ khí đầu hàng vô điều kiện.

10 giờ 30 phút, Bùi Đức Tài tuyên bố đầu hàng và ra lệnh cho nguỵ quân, nguỵ quyền các địa phương trong tỉnh hạ vũ khí đầu hàng cách mạng.

Mít tinh mừng chiến thắng 30/4/1975 tại sân vận động Tây Ninh

11 giờ ngày 30/4/1975, toàn bộ ban chỉ huy tiểu khu Tây Ninh, 13 tên tiểu đoàn trưởng, 2 quận trưởng Phú Khương và Phước Ninh cùng các trưởng ty, do Bùi Đức Tài dẫn đầu, tập trung tại trụ sở xã Long Thành (Báo Quốc Từ - đối diện sân vận động Long Hoa) nhận quy chế đầu hàng do đồng chí Nguyễn Thanh Dương, Chỉ huy trưởng chiến dịch giải phóng Tây Ninh công bố. Đúng 11 giờ ngày 30/4/1975, thị xã Tây Ninh được giải phóng trước khi tổng thống ngụy quyền Sài Gòn là Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng vô điều kiện 30 phút. Thị xã Tây Ninh được tiếp quản hoàn toàn; trung tâm Toà Thánh được bảo vệ trọn vẹn.

Trong lúc lực lượng vũ trang tiến công giải phóng Thị xã, công nhân, nhân viên các nhà máy điện, nhà máy nước, bệnh viện, bưu điện... đã bảo vệ tại chỗ toàn bộ máy móc và các tài sản khác. Nhờ đó, khi Thị xã Tây Ninh được giải phóng, các cơ sở phục vụ sinh hoạt công cộng đều hoạt động bình thường. Đó cũng là một thắng lợi lớn của chiến dịch, là kết quả tốt đẹp của sự kết hợp giữa tiến công vũ trang và nổi dậy của quần chúng tại chỗ.

Đến ngày 5/5/1975, ở Tây Ninh cơ bản đã kết thúc trình diện, theo danh sách đăng ký, tổng số có 30.503 tên, trong đó có 23.078 ngụy quân, 640 viên chức ngụy quyền, 1.543 cảnh sát, 111 đảng viên Đảng Dân chủ của Nguyễn Văn Thiệu, chiến lợi phẩm thu được gồm: 79.969 súng các loại, 30 khẩu pháo 105 li, 7 khẩu pháo 155 li, 197 xe quân sự, 18 xe thiết giáp, 630 máy truyền tin, 3 tổng đài siêu tần số, 2l máy phát điện, 181 tấn đạn, 45 tấn gạo và nhiều nguyên vật liệu khác. Tài chính thu được: 19.852.200 đồng tiền mặt, 36.930.000 tiền trưng thu của ngân hàng và 348.426.000 tiền quỹ giá trị bằng phiếu.

Bằng sức mạnh tổng hợp được phát huy cao độ, trận quyết chiến chiến lược cuối cùng của quân và dân Tây Ninh để giải phóng quê hương dưới sự lãnh đạo của Đảng mà trực tiếp của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã hoàn thành một cách xuất sắc. Tây Ninh quán triệt sâu sắc những chỉ đạo của Trung ương, đã hạn chế đến mức thấp nhất sự đổ máu và bảo vệ được toàn vẹn đền Thánh, chợ Long Hoa và các công trình trọng yếu khác, tự lực giải phóng tỉnh nhà, vô hiệu hoá lực lượng nguỵ quân đóng trên địa bàn, góp phần tạo điều kiện cho lực lượng chủ lực trên giải phóng Sài Gòn, kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến trường kỳ 21 năm chống Mỹ, cứu nước của dân tộc.

Thanh Phong

Ban Tuyên giáo Tỉnh uỷ